Nobel Peace Prize: जपानमधील निहोन हिडानक्यो संघटनेला शांततेचा नोबेल पुरस्कार

निहो हिंदक्यो या जपानी संस्थेला २०२४ चा नोबेल शांतता पुरस्कार जाहीर झाला आहे. निहो हिडांक्योला हे नोबेल पारितोषिक अण्वस्त्रांविरोधातील मोहिमेसाठी देण्यात आले आहे. जगात पुन्हा कधीही अण्वस्त्रांचा वापर होऊ नये, असे संघटनेचे मत आहे.ही संस्था दुसऱ्या महायुद्धात हिरोशिमा आणि नागासाकीवर झालेल्या अणुहल्ल्यात वाचलेल्या लोकांकडून चालवली जाते. त्यांना जपानी भाषेत हिबाकुशा म्हणतात. हिबाकुशा निहोन हिंदाक्यो या संस्थेद्वारे त्यांचे दुःख आणि भयानक आठवणी जगभर शेअर करतात.

निहोन हिडांक्यो यांना यंदाचा शांतता पुरस्कार प्रदान करताना नॉर्वेच्या नोबेल समितीने सांगितले की, अणुहल्ल्याला बळी पडलेले हे लोक आता आपल्यासोबत नसतील, पण जपानची नवी पिढी त्यांच्या आठवणी आणि अनुभव जगासोबत शेअर करत राहील. अण्वस्त्रे जगासाठी किती घातक आहेत याची आठवण नव्या पिढीला देत राहील. अशा अण्वस्त्रां वापर पुन्हा नाही व्हायला पाहिजे. नॉर्वेजियन नोबेल समितीला या वर्षीच्या नोबेल शांतता पुरस्कारासाठी एकूण 286 उमेदवारांकडून अर्ज प्राप्त झाले, त्यापैकी 89 संस्था आहेत.

दरम्यान, इराणी महिला पत्रकार आणि कार्यकर्त्या नर्गिस मोहम्मदी यांना नॉर्वेजियन नोबेल समितीने 2023 मध्ये शांततेचा नोबेल पुरस्कार प्रदान केला होता. महिला स्वातंत्र्य आणि त्यांच्या हक्कांसाठी लढल्याबद्दल त्यांना हा पुरस्कार मिळाला होता.

दरम्यान, काल साहित्य क्षेत्रातील 2024 चा नोबेल पुरस्कार जाहीर झाला. रॉयल स्वीडिश ॲकॅडमी ऑफ सायन्सेसच्या म्हणण्यानुसार, यंदा हा सन्मान दक्षिण कोरियाच्या लेखक हान कांग यांना देण्यात आला आहे. त्यांच्या प्रगल्भ काव्यात्मक गद्यासाठी त्यांना हा सन्मान प्रदान करण्यात आला. हे गद्य ऐतिहासिक आघात आणि मानवी जीवनाच्या नाजूकपणावर प्रकाश टाकते. त्याचवेळी बुधवारी रसायनशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार तीन जणांना जाहीर झाला. यातील अर्धा पुरस्कार डेव्हिड बेकर यांना संगणकीय प्रोटीन डिझाइनसाठी देण्यात आला. याव्यतिरिक्त, प्रथिने संरचना अंदाजासाठी डेमिस हसाबिस आणि जॉन एम. जम्पर यांना संयुक्तपणे हा पुरस्कार देण्यात आला.

याआधी मंगळवारी भौतिकशास्त्र क्षेत्रातील पुरस्कार जाहीर करण्यात आला. जॉन जे. हॉपफिल्ड आणि जेफ्री ई. हिंटन यांना भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक देण्याचा निर्णय घेण्यात आला. कृत्रिम न्यूरल नेटवर्कसह मशीन लर्निंग सक्षम करणाऱ्या मूलभूत शोध आणि शोधांसाठी हा पुरस्कार देण्याचा निर्णय घेण्यात आला.

त्याचवेळी, सोमवारी फिजिओलॉजी किंवा मेडिसिन क्षेत्रासाठी या सन्मान विजेत्यांची नावे जाहीर करण्यात आली. या वर्षी अमेरिकेच्या व्हिक्टर ॲम्ब्रोस आणि गॅरी रुवकुन यांची वैद्यकीय क्षेत्रातील नोबेल पुरस्कारासाठी निवड झाली आहे. मायक्रो आरएनएच्या शोधाबद्दल दोघांनाही हा सन्मान देण्यात आला.

7 ऑक्टोबरपासून सुरू –

नोबेल पुरस्कारांची घोषणा वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिकापासून सुरू झाली. सोमवार, 7 ऑक्टोबर रोजी ही घोषणा करण्यात आली. यानंतर मंगळवार, 8 ऑक्टोबर रोजी भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक जाहीर करण्यात आले. यानंतर बुधवारी रसायनशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार जाहीर करण्यात आला. गुरुवारी साहित्य क्षेत्रातील नोबेल पारितोषिक विजेत्याच्या नावाची घोषणा करण्यात आली. नोबेल शांतता पुरस्काराची घोषणा शुक्रवारी झाली. अर्थशास्त्र क्षेत्रातील पुरस्कार विजेत्याची घोषणा 14 ऑक्टोबरला केली जाणार आहे.

नोबेल विजेत्याला इतके बक्षीस मिळते –
पुरस्कारांमध्ये 11 दशलक्ष स्वीडिश क्रोनरचे रोख पारितोषिक आहे, म्हणजे एक दशलक्ष यूएस डॉलर किंवा एक दशलक्ष डॉलर्स. हा निधी पुरस्काराचे संस्थापक आणि स्वीडिश संशोधक अल्फ्रेड नोबेल यांनी दिलेल्या मृत्युपत्रातून आला आहे. 1896 मध्ये त्यांचे निधन झाले. एक नोबेल पारितोषिक जास्तीत जास्त तीन विजेत्यांना दिले जाऊ शकते. त्यांना बक्षिसाची रक्कम वाटून दिली जाते.