विजय कुलकर्णी
सध्या शाळांना व कॉलेजला सुट्टी असल्याने १८ वर्षांखालील मुले रस्त्यावर गाडी चालवताना रस्त्यावर दिसत आहेत. विनागिअरच्या गाड्या मोठ्या प्रमाणात बाजारात आल्याने आता अनेक अल्पवयीन मुले या गाड्या चालवू लागली आहेत. त्यात पालक आपला मुलगा गाडी कशी चालवतो हे अभिमानाने सांगतात. पण १८ वर्षांखालील मुलांना वाहन चालविण्यास दिल्याने पालकांना थेट कारवाईला सामोरे जावे लागते. त्यामुळे आपल्या पाल्यास १८ वर्षे पूर्ण होण्यापूर्वी वाहन चालविण्यास देऊ नये, असे आवाहन पोलिस प्रशासनाकडून करण्यात येत आहे. त्यामुळे सध्या गाडीची चावी मुलांना… भुर्दंड मात्र पालकांना, अशी परिस्थिती निर्माण झाली आहे.
वाहनचालकांनी वाहने चालवित असताना वाहतुकीच्या सर्व नियमांचे पालन करावे. तसेच पालकांनी अठरा वर्षांखालील मुलांना गाड्या चालवण्यास देऊ नये. गाड्यांना नियमबाह्य सायलेन्सर बसवून देणार्‍या दुकानदारांवरही कारवाई केली जाणार आहे. त्यामुळे वाहतुकीचे काटेकोरपणे पालन करावे.
_आनंद भोईटे, उपायुक्त, वाहतूक शाखा, पिंपरी-चिंचवड
आता अल्पवयीन मुले अधिक प्रमाणात रस्त्यावर दुचाकीवरून फिरताना दिसून येत आहेत. अशा मुलांकडून किंवा वाहतूक नियमाचा भंग करून वाहन चालविल्यास अपघाताची शक्यता आहे. पुणे शहरात १ जानेवारी ते ३ मे २०२२ या कालावधीत वाहतूक शाखेने वाहन चालविणार्‍या अल्पवयीन मुलांवर कारवाई केली व ५० हजार रुपये दंड वसूल केला. पिंपरी चिंचवड परिसरात जानेवारी ते एप्रिल या काळात अल्पवयीन मुलांनी दुचाकी चालवल्याच्या २० केसेस पोलिसांनी दाखल केल्या असून, त्यापोटी १ लाख रुपये दंड वसूल केला आहे. त्या तुलनेत या चार महिन्यांत पुणे शहरात केवळ ५० हजार रुपये दंड वसूल झाल्याची माहिती संबंधित विभागाने दिली.
अपघातांचे प्रमाण वाढले :
सध्या शहरात बेशिस्त वाहतुकीमुळे अपघातांचे प्रमाण वाढले आहे. चार महिन्यांत २६२ अपघात, एकूण केसेस २,२३,८१५, एकूण दंड १८,०२,०८,५५० झाला आहे. तर सिग्लन जंम्पिग मध्ये १९,८७० केसेस व १,१२,९२,५०० दंड वसूल करण्यात आला आहे.
१८ वर्षांखालील मुलाने मोठ्या सीसीच्या दुचाकी चालविल्यास पालकांनाही दंड भरावा लागणार आहे. महाविद्यालयांच्या परिसरात अल्पवयीन मुलांकडून ५० सीसीवरील दुचाकींचा सर्रास वापर होत आहे. मोटार वाहन कायदा १९८८ व केंद्रीय मोटार वाहन नियम १९८९ मध्ये नमूद केल्याप्रमाणे वाहन चालविणार्‍या १८ वर्षांखालील मुलांसंदर्भात वाहनमालकास शिक्षा करण्याची तरतूद आहे. मोटार वाहन कायदा १९८८ च्या कलम ४ पोट कलम (ए) अन्वये सार्वजनिक ठिकाणी ५०सीसीपेक्षा जास्त क्षमतेचे वाहन चालविणार्‍या व्यक्तीस व कलम १८ अन्वये सार्वजनिक ठिकाणी २० वर्षांखालील व्यक्तीस व्यावसायिक वाहन चालविण्यास मान्यता नाही. तरीही बिनधास्तपणे अशी वाहने चालविली जात आहेत. वाहतूक नियमांचे उल्लंघन करणारे वाहनचालक पोलिसांच्या निशाण्यावर आहेत. मोटारीच्या काळ्या काचा, नियमबाह्य सायलेन्सर व ट्रीपल सीट फिरणार्‍यांवर बारीक लक्ष असून, दहा दिवसांत तीन हजार ४३६ जणांवर कारवाई केली आहे.
बुलेटचा कर्णकर्कश आवाज; सायलेन्सरवर कारवाई
सध्या शहरात बुलेट सायलेन्सर मोठमोठ्याने वाजवून रस्त्यावरून रुबाबात फिरणार्‍या बुलेटस्वारांवर पुणे वाहतूक पोलिसांनी कारवाईचा बडगा उगारला आहे. नवनियुक्त पोलिस आयुक्त अंकुश शिंदे यांनी सायलेन्सरचा कर्णकर्कश आवाज करणार्‍या बुलेटस्वारांवर कारवाईची मोहीम हाती घेतली आहे. एकाच दिवसात तब्बल ३४६ बुलेटस्वारांवर कारवाई करण्यात आली. विशेष म्हणजे सायलेन्सर प्रकरणी बुलेट चालकांवर दोनवेळेस कारवाई झालेली असेल, तर आता यापुढे सायलेन्सर बदलून देणार्‍या गॅरेजचालक, मालकाला सहआरोपी करून गुन्हा दाखल करण्यात येणार आहे. त्यामुळे बुलेटचालक व गॅरेजचालक यांचे चांगलेच धाबे दणाणले आहे. पोलिस आयुक्तालयातील १३ वाहतूक विभागांमार्फत बुलेटस्वारांवर कारवाई करण्यात आली. यात एकूण ३४६ जणांवर कारवाई करीत तीन लाख ४६ हजारांचा दंड वसूल करण्यात आला आहे. सांगवी -८४, हिंजवडी- ४४, निगडी- ६०, चिंचवड- २९, पिंपरी- १५, भोसरी- १, चाकण – २८, तळेगाव, देहूरोड- ९, दिघी, आळंदी -१०, तळवडे-२०, वाकड- २१, तळेगाव – ४, म्हाळुंगे – २१ अशा एकूण ३४६ बुलेटस्वारांवर कारवाई करण्यात आली आहे.
काळ्या काचा…वाहनांवर कारवाई
शहरात काळ्या काचा असणार्‍या वाहनांवर पिंपरी-चिंचवड पोलिसांच्या वाहतूक शाखेने कारवाईचा बडगा उगारला. एका दिवसात ८२३ वाहनांवर कारवाई करीत आठ लाख ७९ हजारांचा दंड वसूल केला. दाट काळ्या रंगाच्या काचा बसवून अथवा काचांवर फिल्म चिकटवून हा उद्योग केला जातो. अशा वाहनचालकांविरोधात सोमवारी विशेष मोहीम राबविण्यात आली. पोलिस पथकासह आयुक्तालयाच्या हद्दीतील चौकाचौकांत अशा वाहनांना थांबवून फिल्म काढून टाकत दंडात्मक कारवाई केली. वाहतूक विभागनिहाय झालेली कारवाई व दंड पुढीलप्रमाणे : सांगवी-१५५ (एक लाख ५४ हजार ५००), हिंजवडी – ३८ (३८ हजार), निगडी – ३४ (३५ हजार), चिंचवड – ४५ (३६ हजार ५००), पिंपरी – ३६ (३७ हजार), भोसरी – ९६ (एक लाख ८ हजार), चाकण – ११५ (एक लाख ३० हजार ५००), देहूरोड – १८ (२० हजार), दिघी-आळंदी- ५३ (६० हजार ५००), तळवडे – ६८ (६९ हजार), वाकड – ५३ (७६ हजार ७००), तळेगाव- ३६ (३८ हजार), म्हाळुंगे -७६ (७६ हजार). नियम पायदळी तुडवून सुसाट जाणार्‍या वाहनचालकांचे प्रमाण वाढले आहे. यामुळे अपघातांच्या घटना घडतात. वाहनांसह कागदपत्रांची कसून तपासणी केली जात आहे. नियमबाह्य सायलेन्सर, काळ्या काचा, विचित्र नंबरप्लेट, सिग्नल जंपिंग, ट्रीपल सीट फिरणार्‍या वाहनांवर कारवाई केली जात आहे. दहा दिवसांत आयुक्तालयाच्या हद्दीतील विविध विभागांतर्गत काळ्या काचा लावलेल्या एक हजार ७६७ जणांवर, नियमबाह्य सायलेन्सर बसविलेल्या एक हजार १४३ जणांवर, तर ट्रीपल सीट फिरणार्‍या ५३६ वाहनांवर दंडात्मक कारवाई करण्यात आली.
भारतामध्ये वाहन चालविण्याचा परवाना असल्याशिवाय वाहन चालविणे हा गुन्हा आहे. मोटार वाहन अधिनियम, 1988 अंतर्गत 50 cc ची गिअरलेस बाइक चालविण्यासाठी वाहनचालकाचे वय 16 वर्षांपेक्षा जास्त असणे अनिवार्य आहे. गिअर असलेली बाइक किंवा कार चालविण्यासाठी वाहनचालकाचे वय 18 वर्षांपेक्षा जास्त असणे अनिवार्य आहे. 18 वर्षांपेक्षा कमी वय असलेली व्यक्ती शिकाऊ परवान्याशिवाय गाडी चालविताना आढळल्यास मोटार वाहन कायद्यान्वये 1988 च्या कलम 199 A अंतर्गत शिक्षेस पात्र ठरते. सदरहू व अल्पवयीन व्यक्तीच्या पालनकर्त्यास जास्तीत जास्त 3 वर्षांचा कारावास व 25 हजार रुपये इतका दंड ठोठावला जातो. तसेच गाडीचे रजिस्ट्रेशनदेखील 12 महिन्यांसाठी रद्दबातल ठरवण्यात येते. जी अल्पवयीन व्यक्ती गुन्ह्यास पात्र असेल ती व्यक्ती शिकाऊ परवान्यासाठी अथवा कायमस्वरूपी परवान्यासाठी वय वर्षे 25 नंतर पात्र ठरते. (नोट-सदरचा गुन्हा हा पालकांच्या पूर्वपरवानगीशिवाय अथवा प्रतिबंधात्मक उपचारांचा वापर करूनदेखील घडला असेल तर अशा परिस्थितीत पालक शिक्षेस पात्र ठरू शकत नाही.) गाडीच्या मालकांनी त्यांच्या परवानगीने अल्पवयीन बालकास गाडी चालविण्याची परवानगी दिल्यास गाडीच्या मालकास तीन महिन्यांचा कारावास व 50 हजार रुपये इतका दंड ठोठावण्यात येतो. २०१९ नुसार नियम अधिक कडक करण्यात आले आहेत. त्यानुसार अल्पवयीन बालकांच्या पालकांना तीन वर्षे कारावासाची शिक्षा ठोठावण्यात येते.
_अ‍ॅड. विद्या कुलकर्णी-वाळुंजकर (कायदेशीर सल्लागार)
