साकंटाळा आलाय? मूड नाही. बोअर झालाय? अस्वस्थ? उपाय आहे. सोपा. एक गाणं ऐका. कोणतं? ये दिल और उनके निगाहों के साये… दिल खूश नाही झाला तर सांगा. अप्रतिम. सुप्रतिम. मेलडी आहे. सिंफनी आहे. एक अप्रतिम आविष्कार. निसर्ग म्हणजे काय? त्याच्या सान्निध्यात काय घडू शकतं याचं हे उदाहरण. संगीतकार जयदेव यांनी तुलनेने कमी, पण अत्यंत कसदार संगीत चित्रपट गीतांना दिलं. मुळात जयदेव यांचा पिंड शास्त्रीय संगीताचा.
लुधियानावरून मुंबईला पं. जावकर यांच्याकडून त्यांनी संगीताची तालीम घेतली. संगीताचा कान तर होताच, पण नवे प्रयोग करण्याची त्यांची वृत्तीही दाद देण्याजोगी. अत्यंत श्रवणीय संगीत त्यांनी चित्रपटांना दिलं. मुझे जिने दो, परिणय, आलाप, घरौंदा, प्रेम परबत, गमन, अनकही हे काही त्यांचे चित्रपट, त्यांच्या संगीताच्या प्रवासाची ओळख आणि दबदबा करून देण्यास पुरेसे आहेत.
ये दिल और उनके निगाहों के साये… हे गाणं प्रेम परबत या चित्रपटातलं. या चित्रपटाची एक कमालच. या चित्रपटाच्या प्रिंट आता उपलब्ध नाहीत. ही माहिती. साहजिकच तो चित्रपट पाहाणे अवघड. मात्र त्यातली गाणी नितांतसुंदर. या गाण्यावर तर मधुमतीच्या गाण्याची छाप. अनेक समानता त्यात आहेत. अगदी नायक दिलीपकुमार, वैजयंतीमाला यांच्यापर्यंत. दृश्य पण समान. आजा रे… सारखं गाणं हे साम्य सहज दाखवून देईल.
पुन्हा दोन्ही गाणी लताच्या स्वरातली. जान निसार अख्तर यांच्या या प्रसन्न शब्दांना तेवढ्याच ताकदीनं जयदेव यांनी संगीत दिलं आहे. निसर्गाचं वर्णन पण त्यात असणारे तिच्या सभोवतीचे, उनकी निगाहों के साये… हृदय तिचं आहे, मात्र दृष्टी त्याची. ती दृष्टी केवळ थेट पाहाते. रोखून पाहाते अशी नाही. तर सावलीसारखी शांत. जिवाच्या उलघालीला शांत करणारी. ती दृष्टीस पडते तेव्हा पहाडाच्या शिखराला कोवळी सूर्यकिरणं चुंबत असतात.
हवेची शीतल झुळूक नदीच्या खळाळत्या पाण्याला आलिंगन देत असते, दाट असे मेघ वृक्षांना कवळत असतात. त्यातून दिसणारा ऊन-सावलीचा खेळ. रस्त्यावरच्या सावल्याही किती स्वच्छंद! आणि तसंच उन्मनी अवस्थेत मनमोकळेपणाने थिरकणारं हृदय. हे सगळं या निसर्गाच्या अथांग, पवित्र, सुंदर अशा वातावरणासारखंच आहे. अगदी प्रफुल्लित झालेलं माझं मन आणि हा निसर्ग अगदी एकरूप झालं आहे. यात प्रेमात पडले तर चूक काय? अशा मोहक घटिकेला प्रेमाचे रंगीबेरंगी पंखच फुटणार की. गाण्यात निगाहों के साये, इथून तिथपर्यंत… शीतल असे आणि प्रेमाचे आश्वासक अशा छाया आहेत. सावली, छाया हा शब्द दिलासा, धीर, ऊर्जा देणारा आहे.
गाण्यात जलतरंग, बासरी यांचा वापर अफलातून केला आहे. मनाला आनंदाच्या हिंदोळ्यावर झुलत ठेवायचे सामर्थ्य त्या संगीतात आहे. लताचा निर्मळ, मोगरीच्या टपोर फुलासारखा आवाज मनातला दरवळ कायम ताजा ठेवतो.
